Samen aan Zet in Harderwijk: integraal samenwerken bij multiproblematiek met professionals, client en sociaal netwerk

De grootste verandering in de verzorgingsstaat de afgelopen decennia wordt gevormd door de veranderingen in het sociale domein. Vanaf 2015 zijn alle gemeenten in Nederland zelf verantwoordelijk voor vrijwel de gehele maatschappelijke ondersteuning van hun inwoners. Zo is de gemeente Harderwijk sinds juni 2017 bezig met een integrale aanpak genaamd ‘Samen aan Zet’  (thans: ‘De Tafel Samen aan Zet’) met als kernopdracht integraal werken om burgers met meerdere problemen effectief te ondersteunen. Het overkoepelende doel is te komen tot een effectieve integrale aanpak van multiproblematiek bij inwoners van de gemeente Harderwijk. In het onderzoeksproject Samen aan Zet werd het proces van integrale samenwerking vanaf september 2018 tot juni 2020 geëvalueerd.

Multiproblematiek

Problemen in verschillende domeinen (werk, gezondheid, financiën, relaties, wonen) gaan vaak samen, en kunnen elkaar versterken. Als mensen bijvoorbeeld hun werk verliezen, gaat dit vaak gepaard met een terugval in inkomen en stress, wat vervolgens weer een effect kan hebben op gezondheid(gedrag), mentale  gezondheid, en sociale relaties. In de gemeente Harderwijk maakt ruim 10 procent van de huishoudens gebruik van 2 of meer sociale voorzieningen, wat duidt op multiproblematiek. De urgentie van multiproblematiek zit met name in beperkte vermogens om op eigen kracht hieruit te komen. Het samengaan van problemen komt namelijk mede doordat de situatie die gecreëerd wordt, zichzelf in stand houdt. Daardoor belemmert multiproblematiek participatie aan de samenleving, en aan de arbeidsmarkt.

Integrale aanpak

Samen aan Zet maakt gebruik van een integrale aanpak. Centraal staat hierbij het integraal samenwerken van de professionals én het betrekken van de hulpvrager en diens sociale netwerk. Het doel is om via deze aanpak de sociale context van het gedrag te veranderen. Hiermee wordt beoogd de redzaamheid van de hulpvrager te vergroten met ondersteuning van het sociale netwerk. Met andere woorden: de aanpak richt zich op samenredzaamheid, in plaats van zelfredzaamheid. Ook wordt de hulpvraag verrijkt door het betrekken van kennis en ervaringen van de sociale omgeving over de situatie en wat er past bij de hulpvrager In 2020 is de doorontwikkeling van de samenwerking uitgekomen op een samenwerkingsvorm (De Tafel) met een werkwijze (Samen aan Zet).

Responsieve evaluatie

Van 2018 tot 2020 is de integrale aanpak rondom multiproblematiek in Harderwijk onderzocht in een responsieve evaluatie. Allereerst is de uitgangssituatie in kaart gebracht (najaar 2018). Vervolgens heeft continue monitoring van het proces plaatsgevonden en is in het voorjaar 2020 de toenmalige situatie opgetekend. Er zijn (groeps-)interviews gehouden met verschillende stakeholders: cliënten, professionals, managers van organisaties waar professionals werken, en beleid en bestuur van de gemeente. Verder zijn er participerende observaties uitgevoerd van o.a. casuïstiek overleg. Ook is verslaglegging gemaakt van casuïstiek (n=70). 

Resultaten

Complexiteit van het zorglandschap en de veelheid aan initiatieven en ingangen voor hulp en ondersteuning worden door professionals gezien als belangrijke belemmering voor de organisatievorm. Hierop is in het proces gereageerd door meerdere initiatieven aan te laten sluiten aan tafel. Hierdoor is meer samenhang gecreëerd en dit werd uiteindelijk als belangrijke uitkomst ervaren.

Deze complexiteit bleek bij cliënten vaak gepaard te gaan met emoties, door het veelal emotionele verhaal veel te moeten doen bij verschillende professionals en door gebrek aan overzicht en chronische stress. Verdere reductie van de complexiteit van het aanbod van zorg en ondersteuning vanuit het perspectief van de cliënt is een aandachtspunt voor de toekomst. Een centrale casusregisseur zou daarbij een oplossing kunnen bieden.

Lees meer

  • Van Berkel J., Haveman A., De Vet E., Bloo A.M., Witlox J. (2020). Procesevaluatie Samen aan Zet. Rapportage op basis van responsieve evaluatie van integrale samenwerking met cliënt en omgeving bij multiproblematiek in Harderwijk. Wageningen University & Research. Op te vragen bij: [email protected]

 

 

 

 

 

Contactpersonen

Jantien van Berkel, email: [email protected]. Onderzoeker Wageningen University & Research

Joost Witlox, email: [email protected]. Co-onderzoeker Stichting Kringwijs